[Cột mốc của Heo Yeongju] Bản chất hai mặt của 'Nội dung ngắn' gây nghiện như ma túy

Dự định xem 34 phút nhưng lại xem 34 tiếng

Cần phải rèn luyện thói quen xem video ngắn lành mạnh

Từ khóa xuất hiện nhiều nhất ở Hàn Quốc hiện nay là “ma túy”. Trong giới giải trí, có những tin đồn về việc các nghệ sĩ nổi tiếng dính líu đến ma túy, còn trên trang nhất các tờ báo thì đưa tin về 2 công dân Hàn Quốc bị kết án tử hình vì tội buôn bán ma túy ở Việt Nam.

Nguy cơ của ma túy là gì? Ma túy làm tăng tiết dopamine dẫn đến cảm giác khoái cảm mãnh liệt, nhưng khi đã trải nghiệm cảm giác này rồi thì sẽ không thể tìm thấy hạnh phúc hay khoái cảm ở bất cứ nơi nào khác nữa, từ đó dẫn đến tình trạng nghiện ngập nguy hiểm.

Từ “ma túy” đáng sợ này gần đây được sử dụng thường xuyên khi nói về “video ngắn”. Video ngắn cũng có tính gây nghiện. Bác sĩ nội khoa Jeong Won-hee đã chia sẻ trên kênh YouTube Doctor Friends rằng “các video ngắn trên TikTok, Reels... tương tự như ma túy tổng hợp, có thể giúp con người đạt được dopamine nhanh hơn và nhiều hơn”.

Điều gì ở video ngắn khiến chúng có tính gây nghiện như ma túy? Đầu tiên, video ngắn tập trung vào việc thể hiện “kết thúc” một cách nhanh chóng trong cấu trúc “mở đầu – thân – kết”, từ đó kích thích mạch thưởng thức tức thời của não bộ. Phần thưởng “kết thúc” thu được một cách tức thời này chính là nguyên nhân gây ra tính gây nghiện.

Ngoài ra, video ngắn chủ yếu hoạt động dựa trên hệ thống đề xuất “thuật toán” thay vì tìm kiếm, với những video mới lạ liên tục xuất hiện chỉ bằng một ngón tay, đem đến sự thú vị và kích thích. Điều này tạo ra hiệu ứng tương tự như việc quay vòng quay số, mang lại cảm giác khoái lạc tương tự như khi đánh bạc.

Thêm vào đó, thuật toán hoàn toàn nắm bắt sở thích của người dùng và liên tục cung cấp những nội dung ngắn gọn, kích thích, khiến người dùng dễ dàng bị cuốn hút trong vòng 1-2 tiếng mà không hề hay biết. Đó chính là sự nghiện ngập không nhận thức được.

Tôi, một người sáng tạo nội dung video ngắn, hoàn toàn đồng ý với quan điểm rằng video ngắn có tính gây nghiện.

Tôi đã từng có những ngày chỉ định xem 34 phút nhưng lại xem tới 34 tiếng, rồi sau đó nhận ra sự khủng khiếp và vội vàng cho điện thoại vào tủ lạnh. Là người giảng dạy về tiếp thị kỹ thuật số video ngắn tại đại học, tôi đã tự an ủi bản thân rằng “đó là thời gian để nghiên cứu xu hướng”, nhưng thực tế là tôi đã nghiện.

Là người sáng tạo nội dung video ngắn và thường xuyên cập nhật xu hướng video ngắn, tôi chắc chắn sẽ không thể thoát khỏi vấn đề nghiện video ngắn. Vậy tôi đã giải quyết vấn đề này như thế nào?

Đầu tiên, tôi đặt ra “thời gian xem” cho việc xem video. Ngày thứ Hai hàng tuần là ngày quay nội dung, vì vậy tôi dành 1-2 tiếng trước khi quay để tìm kiếm tài liệu tham khảo và xem video ngắn. Thay vì xem một cách vô thức, tôi xem với tư cách là người phân tích nội dung và theo dõi xu hướng.

Thứ hai, tôi có ý thức xây dựng thói quen sống lành mạnh. Việc xem video ngắn khiến khả năng tập trung giảm sút, dẫn đến việc không thể đọc những bài viết dài. Để đối phó với vấn đề này, tôi có ý thức thức dậy sớm mỗi ngày và bắt đầu ngày mới bằng việc đọc sách. Tôi đọc và tóm tắt những bài viết dài vào thời gian tập trung tốt nhất – ban đêm, đồng thời quản lý “khả năng tập trung” bằng cách viết lách.

Thứ ba, ngay cả khi xem video ngắn, tôi cũng chặn những nội dung kích thích mạnh và quản lý thuật toán. Tôi thường xem những nội dung về phát triển bản thân, nhưng đôi khi vẫn xuất hiện những video về phụ nữ khỏa thân. Mỗi khi gặp trường hợp như vậy, tôi đều chặn lại và quản lý thuật toán để bảo vệ bản thân.

Để thoát khỏi tình trạng nghiện video ngắn, cần phải có những “nỗ lực chủ động và có ý thức” như vậy. Một số chuyên gia khuyên không nên xem hay sử dụng video ngắn, nhưng tôi không đồng ý với ý kiến này. Bởi vì video ngắn đã trở thành một ngôn ngữ mới của thế hệ Gen Z.

Là người có tầm nhìn về thế hệ tương lai, tôi xem video ngắn như một công cụ để truyền tải thông điệp đến thế hệ tiếp theo. Để giao tiếp với Gen Z, chúng ta cần phải giao tiếp bằng “ngôn ngữ” mà họ sử dụng. Gen Z sử dụng ngôn ngữ là những video ngắn, vì vậy chúng ta cần phải tham gia vào nền tảng này.

Ngôn ngữ video ngắn mới ra đời có tính ngắn gọn và gây nghiện mạnh. Nhưng để truyền tải thông điệp về nguy cơ nghiện video ngắn đến họ, cuối cùng chúng ta cũng phải sử dụng ‘video ngắn’.

Thời đại thay đổi, “ngôn ngữ” mà con người sử dụng cũng thay đổi theo. Chúng ta cần nhận thức được rằng không thể hoàn toàn từ chối sự thay đổi ngôn ngữ khổng lồ là video ngắn, và nếu sử dụng video ngắn một cách khôn ngoan như một ‘công cụ’ chứa đựng thông điệp, thì bên trong nó vẫn còn có hy vọng.

Chúng ta không thể từ chối việc phương thức giao tiếp thay đổi, nhưng nếu bị cuốn theo những con sóng đó mà đánh mất phương hướng thì giao tiếp sẽ biến mất và chúng ta sẽ trở thành nô lệ của sự kích thích, nghiện ngập. Vì vậy, trong thời đại này, việc tự quản lý và cảnh giác bản thân là vô cùng cần thiết.

※ Bài viết do tác giả sáng tác vàđược đăng tải trên báo Phụ nữ Kinh tế.